Geçmişten Günümüze ; 8 Mart

8 Mart Dünya Kadınlar Günü, kökeni 19. yüzyılın sonlarına dayanan, kadınların eşitlik, hak ve özgürlük taleplerini yükselttikleri bir mücadele günüdür. Bugün, dünya genelinde kadınların emeğini, direnişini ve dayanışmasını görünür kılmak adına her yıl kutlanmaktadır.     

8 Mart’ın tarihsel temelleri, 1857 yılında New York’ta tekstil işçisi 40 bin kadının, daha iyi çalışma koşulları ve eşit işe eşit ücret talebiyle greve çıkmasına dayanıyor. Grev sırasında çıkan yangında 129 kadın yaşamını yitirince bu gün, kadınların direnişinin simgesi haline geldi. 1908’de yine New Yorklu 15 bin kadın, oy hakkı ve çocuk işçiliğinin yasaklanması gibi taleplerle “Ekmek ve Gül” sloganı eşliğinde yürüyüş gerçekleştirdi.     

1910 yılında Kopenhag’da toplanan Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı’nda, Almanya Sosyal Demokrat Partisi’nden Clara Zetkin’in önerisiyle 8 Mart’ın kadınların uluslararası mücadele günü olarak anılması oybirliğiyle kabul edildi. 1911’de Avusturya, Danimarka, Almanya ve İsviçre'de milyonlarca kadın bu çağrıya yanıt verdi.     

1921’de Enternasyonal Kadın Sekreterliği, 8 Mart’ı “Enternasyonel Kadınlar Günü” ilan etti. 1970’li yıllara kadar bu gün, daha çok sosyalist ve emekçi kadın hareketlerinin öncülüğünde kutlandı. Ancak İkinci Dalga Feminizm’in etkisiyle 1970’lerden itibaren kadın kurtuluş mücadelesinin güçlü bir simgesi haline geldi. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu da 1977 yılında, 8 Mart’ı “Kadın Hakları ve Uluslararası Barış Günü” olarak ilan etti.     

Türkiye’de 8 Mart’ın İzleri     

Türkiye’de 8 Mart ilk kez 1921’de Komünist Fırka tarafından kutlandı. Ancak bu kutlamaların sürekliliği sağlanamadı. 1975 yılında İlerici Kadınlar Derneği, “eşit işe eşit ücret” ve “kreş hakkı” gibi taleplerle yeniden 8 Mart’ı gündeme taşıdı. Bu yıllarda kadın sorunlarına dair bazı talepler dile getirilse de erkek egemen sistem bütüncül biçimde sorgulanmıyordu.     

1984’te feminist yayıncılık alanında bir ilk olan Kadın Çevresi Yayınevi açıldı ve 8 Mart’ta kamuoyuna duyurularak kutlamalar yapıldı. 1986’da İstanbul’da feministlerin kamuya açık ilk 8 Mart etkinliği Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu’nda düzenlendi. Aynı yıl, Türkiye’nin de taraf olduğu “Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi”nin uygulanması talebiyle imzalar toplanıp TBMM’ye sunuldu.     

Günümüzde 8 Mart, farklı sınıfsal, etnik, cinsel yönelim ve politik kimliklerden kadınları bir araya getiren ortak bir mücadele günüdür. Kadınlar; etnik kimlik, annelik, evlilik durumu, cinsel yönelim veya çalışma biçimi fark etmeksizin, sadece “kadın” oldukları için baskıya, ayrımcılığa ve şiddete maruz kalmaktadır. Feminist politika, bu ortak ezilme biçimlerini görünür kılmak ve kadınlar arasında dayanışma köprüleri kurmak amacıyla 8 Mart’ta bir araya gelme çağrısı yapmaktadır.